Aandacht, Mindfulness en de Flow van Aikido
 

Mental coaching helpt topsporters topprestaties te leveren. De weg naar meesterschap (het "do" in judo, aikido, budo en vele andere Japanse tradities) berust op een toestand van concentratie en meditatie, waarin lichaam en geest met elkaar zijn verbonden.  Eenheid van lichaam en geest is de voorwaarde om moeiteloos en zonder verkramping  sportprestaties te leveren.
Het effect is een gevoel van goed in je vel te zitten, voelend weten dat je "in vorm" bent. In deze toestand is er synergie van lichaam en geest.
Voor iemand “in vorm” geldt, dat je niet echt het gevoel hebt, dat je je best doet. Alles lijkt min of meer vanzelf te gaan. Flow is een woord, dat daar soms voor gebruikt wordt.

Deze toestand van aandacht en concentratie is belangrijk voor je dagelijks leven, dus ook op het werk. Om gelukkig te kunnen zijn met wat en wie je bent, om tevreden te zijn met wat je in je werk doet en bereikt, kan beoefening van meditatie of aandachtstraining een goede investering zijn. Er zijn vele methoden: boeddhisme, haptonomie, Yoga. Ik gebruik Aikido en elementen uit Gestalt.

Alle ki-oefeningen die ik geleerd heb, zijn  gericht op de synergie van lichaam en geest. Zie ook de "kursus" Effectief in Balans, van Arbeidspsychologie Amsterdam. 

Je leert een aantal principes van concentratie en aandacht in actie. Met simpele oefeningen ga je de kracht van aandacht en het verband tussen zelfvertrouwen en "goed in je vel zitten" ontdekken en ervaren wat een sportman "in-vorm-zijn" zou noemen: een ontspannen en alerte toestand van aandacht en opmerkzaamheid (awareness en mindfulness) in het hier en nu.

Onder druk hebben we allemaal de neiging om vooral met veel inzet, energie en wilskracht het gewenste doel na te streven of de onwenselijke situatie ongedaan te maken. De situatie zoals die is, accepteren we eigenlijk niet. Daardoor nemen we hem ook niet goed waar; we verzetten ons er tegen en zijn dus aan het vechten (vaak tegen windmolens). Aikido leert je, dat dit verzet, dit "vechten" niet erg effectief is. Het is effectiever en vooral minder vermoeiend en op lange termijn veel effectiever, om te beginnen de situatie te nemen zoals die is, en je niet te verzetten tegen wat is of op je afkomt. Acceptatie betekent echter niet dat je alles maar goed vindt. Dat doet een aikidoka ook niet als hij met een (houten) mes wordt aangevallen.
Deelnemers aan meer dan 40 trainingsgroepen stress- en burnoutpreventie gaven ons in 15 jaar aan wat het effect van deze oefeningen is : meer geduld ervaren, een minder oordelende instelling, meer vertrouwen in jezelf, gedachten en zienswijzen kunnen loslaten, minder vechten met anderen.
De aikido-oefeningen helpen je je doelen gemakkelijker, moeiteloos, met minder inspanning en kramp te bereiken en te accepteren wat je niet kan bereiken of hoeft te bereiken. Opvallend is verder dat anderen daardoor minder geneigd lijken je tegen te werken. Je ontmoet medewerking, steun.

Aandacht is de kern van de methode en is te definiëren als een bewuste, niet-oordelende maar eerder observerende oplettendheid en opmerkzaamheid van de hier en nu ervaring. In het engels: awareness en mindfulness: being aware of what is going on. Minder denken, malen en piekeren en daardoor meer innerlijke rust en tijd voor het horen en zien dat ons vergaan is.  

Aikido, waarop deze ki-training is gebaseerd, is een krijgskunst en derhalve bij uitstek geschikt is als model voor het omgaan met lastige situaties, tegenslagen, tegenstellingen en conflicten. Botsende belangen, tegenslagen en tegengestelde meningen leiden helaas te vaak tot een houding van verzet, vechten en niet accepteren. Als we dan de situatie niet naar onze hand kunnen zetten, ontstaat uiteindelijk een gevoel van machteloosheid, moeheid en daarna, soms, burnout. Ik zie burnout dan ook gedeeltelijk als een gevolg van deze (machteloze) houding van verzet.

Wat is Aikido?
Aikido lijkt een beetje op jiu-jitsu maar onderscheidt zich ervan omdat het geen vechtchallengingis en omdat het geen competitie kent. De aikidoka "strijdt" in wezen helemaal niet. Aikido is niet zozeer een doeltreffend systeem van zelfverdediging, als wel een in lichaamstaal  geschreven discipline van morele en pedagogische principes, een vorm van dynamische meditatie voor de ontwikkeling van innerlijke kracht en rust, een manier om emotionele intelligentie en respect te ontwikkelen.
Het is niet nodig om jarenlang aikido te beoefenen om toch de grondprincipes ervan te leren toepassen. Omdat het in aikido namelijk niet gaat om technieken maar om een grondhouding een mentale toestand, die overal toepasbaar is.
Aikido wordt ook wel 'moving Zen' genoemd.